Amfiteatr, którego imienia nie wolno wymawiać

“Natura to nie estrada!”, “Las to nie scena dla Mazowsza!”, “Nie ma kultury bez natury!” - czytamy na banerach wiszących na płotach w najbliższej okolicy Matecznika Mazowsze. Choć pojawiły się 1 kwietnia, nie są żartem, ale wyrazem sprzeciwu mieszkańców Otrębus wobec planowanej budowy amfiteatru dla zespołu Mazowsze.

Jako pierwsza sprawę nagłośniła Gazeta Wyborcza w artykule z początku lutego. Czytamy w nim o planach zespołu Mazowsze na budowę amfiteatru zdolnego pomieścić 2,5 tysiąca widzów. Miałby on powstać u zbiegu ulic Jeżynowej i Piaseckiego - w okolicy Lasu Młochowskiego, na terenie chronionym kiw ramach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Zgodnie z informacjami, które pozyskali mieszkańcy Otrębus, na wykonanie nie jednego, ale dwóch koncepcji budowy amfiteatru, “Mazowsze” wydało prawie 130 tysięcy złotych. Pierwsza koncepcja miała zakładać budowę widowni na 1000 miejsc. Kolejna wyszła poza te założenia o kolejne 1500 miejsc. 

- W wyniku przeprowadzenia pogłębionej analizy uznano, że Amfiteatr Zespołu „Mazowsze” powinien dysponować widownią dla 2500 osób - czytamy w korespondencji mieszkańców z przedstawicielką Zespołu Pieśni i Tańca “Mazowsze” - W naszej opinii jest to minimalna liczba widzów dla obiektu plenerowego o tak szczególnym wymiarze społeczno-kulturalnym.

Według obecnej koncepcji, bryła amfiteatru ma mieć 23 metry wysokości, a pod ziemią ma znajdować się dwupoziomowy parking. Budowa obiektu, zgodnie ze wstępnym kosztorysem, ma pochłonąć prawie 180 milionów złotych (patrz: kosztorys poniżej). 

Jak na razie nie wiadomo, kto i w jakim zakresie ma sfinansować inwestycję. Nie wie tego również samo “Mazowsze”. Przypomnijmy, że budowę sali widowiskowej Mazowsza w dużej części sfinansowała Unia Europejska (50 z 90 milionów złotych). Czy teraz również Unia dorzuci grosza? Mazowsze nie przekreśla możliwości starania się o środki zewnętrzne.

Zalecenia konserwatorskie: projekt wymaga istotnych korekt

Działania Mazowsza nie zakończyły się na zamówieniu dwóch koncepcji budowy obiektu. Jedna z nich, ta z większą liczbą miejsc na widowni, została przesłana do zaopiniowania Mazowieckiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Odpowiedź konserwatora sugeruje, że koncepcja ta w obecnym kształcie nie ma szans na realizację.

Wątpliwości konserwatora budzi brak pełnej inwentaryzacji zieleni, obecność parkingu podziemnego, rozczłonkowana forma architektoniczna amfiteatru, planowana kolorystyka elewacji, konstrukcja dachu i zagospodarowanie terenu wokół amfiteatru. Z całym pismem konserwatora można zapoznać się TUTAJ.

Co istotne - bez zgody konserwatora zabytków amfiteatr nie będzie mógł powstać.

Obawy mieszkańców Otrębus

Pomysł na budowę amfiteatru w lesie wzbudził duże zaniepokojenie wśród mieszkańców Otrębus. Protesty przeciwko zamierzeniom “Mazowsza” wszczęło lokalne Stowarzyszenie  Dziedzictwa Kulturowego i Krajobrazowego “Mała Wspólnota”. Według aktywistów, oddziaływanie obiektu ma sięgać sąsiednich miejscowości. Za przykład podają sopocką Operę Leśną, którą (choć jest 2 razy większa niż planowany w Otrębusach obiekt), słychać z odległości aż czterech kilometrów.

Tymi informacjami działacze podzielili się z władzami sąsiedniej Podkowy Leśnej 8 maja, podczas posiedzenia Komisji Gospodarki i Ładu Przestrzennego przy Radzie Miasta, poświęconego planowanej budowie amfiteatru w Karolinie.

Władze Podkowy Leśnej nie podjęły jeszcze formalnego stanowiska w sprawie. Burmistrz i Radni skupili się na analizie dostarczonych przez mieszkańców Otrębus dokumentów. Na dziś wiadomo jedynie, że Miasto Podkowa Leśna wystąpiło do Gminy Brwinów o udostępnienie dokumentów dotyczących inwestycji.

Mieszkańcy Otrębus zwracają uwagę, że na spotkaniu wśród publiczności obecnych było więcej mieszkańców gminy Brwinów niż gminy Podkowa Leśna. Według nich świadczyć to może o niewielkiej wiedzy na temat planowanej inwestycji. Zmienić to ma zaplanowana akcja informacyjna.

Stowarzyszenie poinformowało również o rozpoczęciu zbiórki podpisów pod petycją do dyrekcji Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca Mazowsze, oraz władz wojewódzkich i gminnych w sprawie rezygnacji z planów budowy obiektu i towarzyszącej jej infrastruktury w Otrębusach.

Jak czytamy na stronie “Małej Wspólnoty” na Facebooku, fizyczny podpis pod petycją można składać m.in. w sklepie “U Sabiny” (ul. Natalińska 23, Otrębusy), sklepie “Bachus” (ul. Brwinowska 3, Podkowa Leśna) oraz u sołtysów i wolontariuszy z Otrębus, Podkowy, Kań i Żółwina. Akcję koordynuje zaangażowane w sprawę Stowarzyszenie "Razem dla Sąsiedztwa". 

Amfiteatr? Jaki amfiteatr? 

Mieszkańcy Otrębus nie mają wątpliwości - amfiteatr powstanie, plany są konkretne, a Zespół Pieśni i Tańca “Mazowsze” faktycznie zmierza do ich realizacji. Innego zdania jest samo “Mazowsze”, które przez długi czas zdawało się traktować sprawę jako luźny i niezobowiązujący pomysł.

- Nie istnieje żadna przesłanka, byśmy mogli choćby przypuszczać, że w najbliższym czasie powstanie amfiteatr na terenie siedziby zespołu „Mazowsze" - mówi Wyborczej Katarzyna Pasieczna, rzeczniczka prasowa Mazowsza.

Braku konkretnych planów co do amfiteatru można doszukiwać się również w mało oględnym komentarzu wspomnianej rzeczniczki pod postem Sołtys Otrębus Katarzyny Jacniackiej, która łączy gminne plany przebudowy okolicznych dróg z budową amfiteatru:

- Proszę nie łączyć remontu ulic we wsi z budową amfiteatru, której zresztą NIE MA. Istnieje tylko w Waszej "aferze" w mediach. Każdy, kto widział drogi wokół siedziby zespołu "Mazowsze", wie, że poprawa stanu ich nawierzchni nie da absolutnie nic w kontekście ewentualnych dojazdów do dużego obiektu, jakim miałby być amfiteatr. Don Kichot także walczył z nieistniejącymi wiatrakami. Tyle że Don Kichot był postacią fikcyjną. A Wy robicie to naprawdę.

Mało konkretnie odpowiada również Burmistrz Gminy Brwinów, Arkadiusz Kosiński, w jednym z komentarzy na swoim profilu na Facebooku:

- Odnośnie amfiteatru póki co nie mam nic do powiedzenia, bo nie znam tej koncepcji a do Gminy Brwinów nie wpłynął jakikolwiek wniosek w tej sprawie. Jeśli go otrzymamy, to będziemy go procedowali zgodnie z obowiązującym prawem i przepisami.

W jeszcze innym komentarzu Burmistrza czytamy:

 - Reasumując, w kwestii planowanego amfiteatru Zespołu Mazowsze nie mam nic do powiedzenia, bo z mojego punktu widzenia to ciągle temat niedookreślony i nieskrystalizowany.

Amfiteatr będzie, ale nie wiadomo jak bardzo

Jedynie Sylwia Krajewska, Zastępczyni Dyrektora ds. Administracyjno-Technicznych “Mazowsza”, w odpowiedziach udzielonych “Małej Wspólnocie” przyznaje, że Zespół faktycznie nosi się z zamiarem budowy amfiteatru: 

- Koncepcja Amfiteatru na potrzeby PZLPiT „Mazowsze” powstała w celu szerzenia kultury i tradycji polskiej. Pomysł posadowienia Amfiteatru na terenie siedziby Zespołu „Mazowsze” koreluje z ideą rozwoju Zespołu „Mazowsze”, który powstał 75 lat temu w Karolinie jak również nawiązuje do historycznej sceny letniej Zespołu, która powstała na początku lat 50-tych ubiegłego wieku w parku przy Pałacu w Karolinie (pierwsza siedziba Zespołu, obecnie Centrum Folkloru Polskiego). W tym samym miejscu planuje się posadowienie Amfiteatru PZLPiT „Mazowsze”.

Ze odpowiedziami na wszystkie pytania działaczy można zapoznać się w tekście zamieszczonym na stronie internetowej “Małej Wspólnoty”. Jedyne, czego się z nich nie dowiadujemy, to jak poważne są to plany.

Więcej światła na sprawę zdaje się rzucać pismo złożone przez “Mazowsze” do Burmistrza Gminy Brwinów 31 marca tego roku. Mowa o wniosku “o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego dla budowy amfiteatru na 2500 widzów w Otrębusach”, który miałby powstać na obszarze zabytkowego zespołu parkowego w Karolinie na skraju Lasu Młochowskiego i na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 

Działaczy “Małej Wspólnoty” szczególnie zastanawiają punkty 7.7 i 7.8 uzupełnienia wniosku, w których wnioskujący, Zespół “Mazowsze”, wpisał “nie dotyczy” w rubrykach dotyczących oddziaływania inwestycji na środowisko. 

Burmistrz Kosiński ustosunkował się do wniosku “Mazowsze” dnia 11 kwietnia wzywając zespół do uzupełnienia braków formalnych. Jak wskazał w uzasadnieniu, w piśmie zespołu brak jest decyzji o uwarunkowaniach i ocenie oddziaływania przyszłej inwestycji na środowisko (tzw. “decyzji środowiskowej”). 

Obecnie mieszkańcy oczekują na dalszy rozwój wypadków. Nie zmienia to jednak faktu, że sam fakt pojawienia się wniosku “Mazowsza” w obiegu prawnym jest niezbitym dowodem na istnienie rzeczywistego zamierzenia inwestycyjnego po stronie Zespołu. 

Droga do amfiteatru? Po prostu droga

W kontekście burmistrza Brwinowa kontrowersje wzbudza nie tylko ewentualna decyzja o warunkach zabudowy, ale także planowana przebudowa dróg w okolicach Matecznika Mazowsza. Chodzi o przebudowę ulic Piaseckiego i Jeżynowej. W budżecie gminy zarezerwowano środki na zaprojektowanie obu ulic. 

Według mieszkańców przebudowa tych leśnych dróg ma towarzyszyć budowie amfiteatru. Obawiają się, że inwestycje te mogą doprowadzić do zwiększonego ruchu samochodowego w lesie i nieodwracalnie zmienić charakter tego miejsca. Wskazują też na brak konsultacji społecznych w sprawie inwestycji.

Jak czytamy w artykule na stronie Stowarzyszenia: 

- Już w grudniu lokalna społeczność złożyła wniosek o wykreślenie tych inwestycji z budżetu gminy, jednak burmistrz Brwinowa jednoznacznie odmówił, argumentując, że to projekty obiecane w kampanii wyborczej. Mimo licznych apeli i prób nawiązania dialogu, mieszkańcy nie otrzymali realnej możliwości wpływu na te decyzje.

Sprawę inaczej widzi Arkadiusz Kosiński. Jego słowa sugerują, że przerabianie leśnych dróg na ulice o standardzie pozwalającym na obsługę ciężarówek i autokarów w żaden sposób nie łączy się z budową amfiteatru. Jak czytamy w dyskusji w komentarzach pod jednym z postów na jego profilu na Facebooku:

- W kwestii konieczności budowy ul. Piaseckiego i ul. Jeżynowej zabierałem głos i nadal uważam, że ta droga jest bardzo potrzebna dla całego Klementynowa - niestety, ale wąska ul. Poziomki przy stale zabudowywanych kolejnych pustych działkach nie jest w stanie wyprowadzić całego ruchu pojazdów mieszkańców tej części Otrębus. A przecież do tego przebiega nią ruch przelotowy mieszkańców Podkowy Leśnej w kierunku do/z Nadarzyna.

Aktywiści “Małej Wspólnoty” nie dają jednak wiary tej argumentacji wskazując, że przebudowa sieci dróg w okolicy Matecznika Mazowsze umożliwi przejazd i parkowanie autokarom oraz dużej liczbie samochodów osobowych - gości i odwiedzających przyszły amfiteatr. 

Nie kryją też zdziwienia dla stosowanej przez Burmistrza narracji. Jeśli bowiem zestawić plan przebudowy dróg z działaniami podjętymi do tej pory przez Zespół Pieśni i Tańca “Mazowsze”, to trudno nie ulec wrażeniu, że przystąpienie do budowy amfiteatru będzie tylko kwestią czasu.